in combinatie met VKA’s
Laag Moleculair Gewicht Heparines (LMWH) zijn – naast cumarines – belangrijke antistollingsmiddelen. Heparines worden gegeven via een injectie of infuus. Wat zijn LMWH-injecties, wanneer worden ze ingezet en hoe werkt het precies? U leest het in dit blog.
Even terug…
Even een stap terug, naar uw antistollingsbehandeling bij De Nationale Trombose Dienst (NTD). Uw huisarts of specialist heeft u cumarines – oftewel vitamine K antagonisten (VKA’s) – voorgeschreven om de kans op trombose, de vorming van een ongewenst bloedstolsel, tot een minimum te beperken.
▶️ Lees ook: Wat zijn cumarines?
Wanneer krijgt u LMWH-injecties?
Ons doseeradvies is erop gericht de INR-waarde zo veel mogelijk binnen het INR-streefgebied te houden. Komt de INR-waarde (ver) onder het INR-streefgebied? Dan is de antistollingsbehandeling niet optimaal, het antistollingseffect schiet tekort.
Dat kan een duidelijke oorzaak hebben. Misschien is uw behandeling met VKA’s tijdelijk gestaakt, omdat u een ingreep of operatie moest ondergaan. Ook instabiliteit van uw INR-waarde door andere medicatie of medische klachten (bijv. overgeven), kan een reden zijn om uw antistollingsbehandeling met VKA’s te pauzeren. U kunt natuurlijk niet geheel zonder! Dus om de duur van die onderbreking in de antistollingsbehandeling te verkleinen, kunnen LMWH-injecties geadviseerd worden. Dat kan geheel zónder inname van VKA’s zijn, of een combinatie van VKA’s en LMWH’s.
Wanneer kunt u stoppen met LMWH-injecties?
Zodra de INR-waarde – met behulp van VKA’s – weer stabiel en/of naar wens blijft, kan de behandeling met LMWH-injecties op advies van uw (huis)arts of specialist weer worden gestaakt. Bent u voor een operatie of ingreep in het ziekenhuis geweest, dan neemt de NTD het weer van hen over.
▶️ Bekijk ook veelgestelde vragen over ingrepen en opnames.
Wat zijn de voor- en nadelen van LMWH-injecties?
- Toediening
U bent natuurlijk gewend uw antistollingsmiddelen in tabletvorm, via de mond (orale toediening), in te nemen. LMWH’s worden intraveneus (via een infuusnaald), maar meestal subcutaan (via een onderhuidse injectie) toegediend. Dat kan als minder prettig worden ervaren. - Werking
Het antistollingseffect van LMWH-injecties is minstens zo goed als bij behandeling met VKA’s.VKA’s remmen de productie van bepaalde stollingsfactoren in het lichaam, daarbij treedt het remmende effect op als de hoeveelheid circulerende stollingsfactoren afneemt door de verminderde aanmaak. Na het starten van de VKA-behandeling duurt het 2 – 3 dagen voordat het niveau van de stollingsfactoren voldoende is gedaald om het gewenste antistollingsniveau te bereiken.LMWH-injecties daarentegen, hebben een direct remmende werking op circulerende stollingsfactoren. De werkingsduur is – afhankelijk van het heparinemiddel dat wordt gebruikt – 12 of 24 uur per injectie. - Toepassing
Daarom wordt er – als er sprake is van een acute situatie door een trombose of longembolie – altijd als eerste met heparines gestart. Zodra de cumarines dan ook opgestart en effectief zijn, kan er veelal na 5 dagen weer worden gestopt met de LMWH-injecties. - Kosten
De kosten van LMWH-injecties liggen hoger. Ter indicatie: een behandeling met VKA’s kost ongeveer € 0,10 per dag, een behandeling met heparine-injecties bijna € 10 per dag. Als cliënt merkt u daar meestal niets van, een antistollingsbehandeling wordt – met inachtneming van het wettelijke eigen risico – in de regel volledig vergoed vanuit uw zorgverzekeraar.
*Aan deze kostenindicatie uit 2021 kunnen geen rechten worden ontleend. Het dient slechts om het (flinke) prijsverschil te duiden.
Soorten LMWH’s
Low Molecular Weight Heparines (LMWH) hebben een kortere, specifiekere keten dan de klassieke heparines – die met name worden toegepast bij een ernstig gestoorde nierfunctie en/of wanneer onderhuidse injecties niet mogelijk zijn (bijvoorbeeld bij oedeem door hartfalen).
Die korte(re) ketens geven een selectiever antistollingseffect, zijn meer voorspelbaar. Daardoor zijn LMWH’s beter te doseren en is de kans op bijwerkingen – zoals bloedingen – kleiner.
Een andere vorm van heparines zijn de pentasaccharides, die worden minder vaak gebruikt. Fondaparinux (Arixtra®) is de enige in Nederland geregistreerde pentasaccharide ter preventie van een veneuze trombo-embolie bij volwassenen. Een nadeel van fondaparinux is het niet kunnen couperen (onderbreken) van bloedingen.
▶️ Bekijk hier een overzicht van de in Nederland geregistreerde antitrombotische medicatie.
Toediening heparines
Heparine kan intraveneus (via een infuus) toegediend worden of subcutaan (onder de huid) gespoten worden. Zoals gezegd zijn de meest gebruikte heparines, de Laag Moleculair Gewicht Heparines (LMWH’s).
Voorbeelden daarvan zijn:
- Nadroparine (Fraxiparine®)
- Dalteparine (Fragmin®)
- Enoxaparine (Clexane®)
Afhankelijk van de soort, dosering per kilogram lichaamsgewicht en het gewenste effect worden heparines een- of tweemaal daags onderhuids gespoten.
Ingreep
Een van de redenen om heparine spuitjes te gebruiken, is het voorkomen van stolsels als er tijdelijk gestopt moet worden met cumarines, maar er wél een hoog stollingsrisico is. Bijvoorbeeld bij een operatie.
Na het stoppen met cumarines wordt dan gestart met heparine spuitjes, zodra de cumarines uitgewerkt zijn. Bij acenocoumarol is dat meestal al na één stopdag en bij fenprocoumon is dat meestal na een paar stopdagen.
Na de ingreep wordt weer gestart met cumarines. Hiervoor wordt een opstartdosering gebruikt, die is hoger dan de gebruikelijke dagelijkse dosering. Zodra de cumarines weer effectief zijn, kan men weer stoppen met de heparine spuitjes. Dit noemt men het ‘overbruggen van de antistollingsbehandeling’ of ‘bridgen’.
Of men al dan niet LMWH-injecties moet gebruiken rondom een ingreep, hangt van vele factoren af. Het gebruik daarvan wordt dan ook individueel bepaald door het doseerteam, uiteraard in overleg met de behandelend specialist.
▶️ Bekijk ook veelgestelde vragen over ingrepen en opnames.
Zwangerschap & bevalling
Gebruikt u cumarines en raakt u zwanger? Geef dat dan meteen door aan uw (huis)arts én ons doseerteam. Tijdens de eerste drie maanden van de zwangerschap kunnen cumarines schadelijk zijn voor het ongeboren kindje. En omdat de bevalling een hoger bloedingsrisico met zich meebrengt kan het voorkomen dat, gedurende de hele zwangerschap tot en met de bevalling, LMWH-injecties voorgeschreven worden. Die zijn namelijk niet schadelijk voor de baby.
Immobiliteit & ziekte
Soms is er een hoger risico op trombose, bijvoorbeeld na of bij:
- Een operatie
- Revalidatie
- Langdurige bedrust
- Bedlegerigheid
- Ontregeling door kanker
- Een been in het gips
- Terugkerende trombose
- Terugkerende embolie
- Mechanische kunsthartklep
In die gevallen – of als de INR-waarde te lang te laag blijft – kan ervoor gekozen worden om u (al dan niet naast de reguliere stollingsmiddelen) heparine-injecties voor te schrijven. Om de kans op trombose (nog) verder te verkleinen.
*Bijvoorbeeld bij een verhoogd tromboserisico door mechanische hartkleppen.
INR-waarde
Vitamine K antagonisten remmen aanmaak van factor II, VII, IX en X en de stollingsremmers proteïne S en C. Het effect van deze antistollingstabletten is te meten met de INR-waarde. Zodra de INR-waarde binnen het streefgebied is – en stabiel blijft – dan is het effect van de tabletten bereikt en mag er worden gestopt met de LMWH-injecties.
Het effect van LMWH-injecties kan niet worden gepeild aan de hand van de INR-waarde, maar middels een anti-Xa bloedspiegelbepaling in het (ziekenhuis)laboratorium.
Vragen
Heeft u nog vragen over dit onderwerp? Of wilt u meer weten over zelfmeten bij trombose en/of een antistollingsbehandeling met cumarines? Neem gerust contact op met onze servicedesk via 088 – 003 88 80.
(Trombose)zorg voor uzelf. Altijd & overal.
Andere blogs
Die u wellicht ook interessant vindt: